STYCZEŃ

12 stycznia ukazał się wywiad-rzeka Andrei Torniellego z Franciszkiem pt. „Miłosierdzie to imię Boga”. Papież przekonuje w nim, że miłosierdzie stanowi dowód tożsamości Boga. Do noszenia tej książki w kieszeni i czytania np. przez pięć minut, zachęcał podczas watykańskiej prezentacji włoski aktor i reżyser Roberto Benigni.

„Piątki miłosierdzia”. Od stycznia do listopada papież raz w miesiącu spotykał się z chorymi, uzależnionymi, z ludźmi zepchniętymi na margines, odwiedzając ich zazwyczaj w placówkach, które świadczą im pomoc. Robił to w ramach Jubileuszu Miłosierdzia, aby zwrócić uwagę na potrzebę pełnienia uczynków miłosierdzia co do duszy i co do ciała. Siedem takich spotkań odbyło się w Rzymie, a po jednym w Ciampino, w Castel Gandolfo, w Grecji i w Polsce. Franciszek odwiedził dom dla osób starszych i chorych w stanie wegetatywnym, ośrodek dla uzależnionych od narkotyków, ośrodek dla uchodźców, osoby upośledzone intelektualnie, starszych wiekiem i chorych kapłanów, byłe prostytutki, szpitalny oddział neonatologii i hospicjum (chciał w ten sposób ukazać znaczenie początkowej i końcowej fazy ludzkiego życia), wioskę dla dzieci z rodzin przeżywających trudności, a także grupę byłych księży z ich żonami i dziećmi (spotkanie odbyło się w mieszkaniu jednego z nich). W ramach tej inicjatywy, w kwietniu, papież wraz z prawosławnym patriarchą Bartłomiejem z Konstantynopola i abp. Hieronimem z Aten, odwiedził obóz dla imigrantów i uchodźców na greckiej wyspie Lesbos, a w lipcu modlił się w ciszy na terenie obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, odwiedził chore dzieci w szpitalu pediatrycznym w Krakowie i przewodniczył Drodze Krzyżowej w ramach Światowych Dni Młodzieży.

Papież odwiedził 17 stycznia rzymską Synagogę Większą. „Dzięki żydowskim korzeniom chrześcijaństwa istnieje wyjątkowa i szczególna więź w dialogu. Żydzi i chrześcijanie powinni czuć się braćmi, zjednoczeni przez tego samego Boga i wspólne bogate dziedzictwo duchowe, na których trzeba się opierać w dalszym budowaniu przyszłości” - powiedział Franciszek. Była to trzecia papieska wizyta w tym miejscu: jako pierwszy był tam w 1986 r. św. Jan Paweł II, a następnie w 2010 r. Benedykt XVI.

Zmiany w wielkoczwartkowym obrzędzie mycia nóg. Na wniosek papieża Kongregacja ds. Kultu Bożego postanowiła 21 stycznia, że oprócz mężczyzn do obrzędu mogą być dopuszczone także kobiety, aby w pełni wyrazić znaczenie gestu, który uczynił Jezus w Wieczerniku, dając się „do końca” dla zbawienia wszystkich. Franciszek umywał już nogi nie tylko kobietom, ale również niechrześcijanom, czego jednak nie przewiduje dekret Kongregacji.

LUTY

Zakończenie Roku Życia Konsekrowanego. „Biada, gdyby w życiu duchowym doszło do przyzwyczajenia, biada, gdyby nasze charyzmaty skrystalizowały się w abstrakcyjnej doktrynie” - przestrzegł papież. Wezwał zakonnice i zakonników, aby byli „proroczym i konkretnym znakiem” bliskości Boga, dzieląc kondycję „słabości, grzechu i ran człowieka naszych czasów”. Rok, ogłoszony z inicjatywy samych osób konsekrowanych, trwał od 30 listopada 2014 do 2 lutego 2016 r.

Papież rozesłał 10 lutego na świat misjonarzy miłosierdzia. Było ich 1071, w tym 76 z Polski. Franciszek udzielił im władzy rozgrzeszenia z grzechów zastrzeżonych Stolicy Apostolskiej i powierzył zadanie głoszenia „radości przebaczenia”.

25 lutego ukazała się książka papieża pt. „Miłość przed światem”, zawierająca odpowiedzi na pytania dzieci. Jej pomysłodawcą był o. Antonio Spadaro, autor pierwszego wywiadu z Franciszkiem. To właśnie na jego ręce napłynęło 259 listów z pytaniami od dzieci w wieku od 6 do 13 lat, pochodzących m.in. z Syrii, Nigerii i Chin. Włoski jezuita zadał je następnie papieżowi, spotykając się z nim w Domu św. Marty. Odpowiadając na postawione mu pytania Franciszek stwierdził, że przez swą prostotę są one niezwykle trudne: „Co robił Bóg, zanim stworzył świat?” – „Kochał”. „Dlaczego rodzice czasami się kłócą?” – „Bo są tylko ludźmi”.

MARZEC

Uporządkowanie finansowania procesów beatyfikacyjnych i kanonizacyjnych. 10 marca weszły w życie nowe regulacje, które zobowiązują m.in. do sumiennej księgowości i wprowadzają obowiązek kontroli finansowej. W wypadku nadużyć przewidują postępowanie dyscyplinarne. Powołany też został fundusz solidarności, którym w razie potrzeby będzie dysponować Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych.

19 marca powstało papieskie konto na Instagramie - @Franciscus. W dniu inauguracji miało już prawie pół miliona obserwujących. Obecnie jest ich 3,4 mln. Z kolei liczba użytkowników 9 wersji językowych papieskiego konta @Pontifex na Twitterze zbliżyła się w ciągu 2016 r. do 32 mln.

KWIECIEŃ

8 kwietnia ogłoszono posynodalną adhortację papieża Franciszka „Amoris laetitia”. Jest ona podsumowaniem III Nadzwyczajnego i XIV Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów nt. rodziny, które odbyły się w 2014 i 2015 r. Najwięcej dyskusji wzbudził rozdział ósmy, dotyczący sytuacji osób rozwiedzionych, żyjących w nowych związkach. Papież stwierdził, że „nie należy oczekiwać” nowych „norm ogólnych typu kanonicznego, które można by stosować do wszystkich przypadków. Możliwa jest tylko nowa zachęta do odpowiedzialnego rozeznania osobistego i duszpasterskiego indywidualnych przypadków, które powinno uznać, że ponieważ stopień odpowiedzialności nie jest równy w każdym przypadku, to konsekwencje lub skutki danej normy niekoniecznie muszą być takie same”. Nie wykluczył, że może to dotyczyć także dyscypliny sakramentalnej, „ponieważ po rozeznaniu można uznać, że w danej sytuacji nie ma poważnej winy”. Czterech kardynałów wystosowało do papieża list z prośbą o rozwianie budzących się w nich w związku z adhortacją wątpliwości, jednak pozostał on bez odpowiedzi.

Papież przyjął w Watykanie dwie grupy uchodźców. Z wizyty w obozie na greckiej wyspie Lesbos 16 kwietnia przywiózł w kwietniu 12 Syryjczyków. Z kolei w czerwcu przyleciało stamtąd kolejnych 9 osób. W większości są to muzułmanie. Ten „korytarz humanitarny” uruchomiono dzięki współpracy żandarmerii watykańskiej z władzami Włoch i Grecji oraz rzymską Wspólnotą Świętego Idziego, która zaopiekowała się przybyłymi.

MAJ

Franciszek odebrał 6 maja w Watykanie międzynarodową Nagrodę Karola Wielkiego. Został nią uhonorowany przez niemieckie miasto Akwizgran za swe wybitne zaangażowanie „na rzecz pokoju i zrozumienia, współczucia i tolerancji, solidarności i ochrony stworzenia”.

Nowe instytuty zakonne na prawie diecezjalnym mogą powstawać jedynie po uzyskaniu pozytywnej opinii Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego. Reskrypt w tej sprawie podpisał 20 maja, z upoważnienia papieża, sekretarz stanu kard. Pietro Parolin. W dokumencie zaznaczono, że każdy instytut życia konsekrowanego jest darem dla całego Kościoła. W trosce o to, aby decyzje te były poprzedzone właściwym rozeznaniem oryginalności charyzmatu, określającego cechy specyficzne, a także możliwości rozwoju, dla ważności ustanowienia nowego instytutu konieczne jest wcześniejsze zasięgnięcie opinii wspomnianej Kongregacji.

CZERWIEC

Papieskie rekolekcje dla księży z całego świata odbyły się w dniach 1-3 czerwca. Uczestniczyło w nich ponad 6 tys. duchownych. Franciszek wygłosił trzy rozważania, każde w innej bazylice rzymskiej. Wezwał kapłanów do „nawrócenia mentalności instytucjonalnej” i zachęcił do podążania drogą „prostoty ewangelicznej”, która pojmuje i dokonuje wszystkiego w kluczu miłosierdzia. Tłumaczył, że bycie miłosiernym to nie jeden z wielu, ale jedyny sposób bycia - nie ma innej możliwości bycia księdzem. Przekonywał, że „najlepszym spowiednikiem jest zwykle ten, kto sam się lepiej spowiada”. Zachęcił duchownych, by w konfesjonale nie byli „ciekawi” i nie patrzyli na penitentów jak sędziowie-funkcjonariusze. Zaznaczył również, że ludzie wybaczają księżom wiele wad, z wyjątkiem przywiązania do pieniędzy.

Biskupi będą karani za tuszowanie pedofilii. Franciszek postanowił 4 czerwca, że biskupi reagujący opieszale na poważne przestępstwa duchownych będą usuwani z urzędu. Dotyczy to m.in. przypadków nadużyć seksualnych wobec małoletnich i dorosłych osób niepełnosprawnych.

Dwoje nowych świętych. Franciszek kanonizował 5 czerwca Polaka, bł. Stanisława Papczyńskiego, założyciela zgromadzenia księży marianów, i Szwedkę, bł. Marię Elżbietę Hesselblad, odnowicielkę zakonu brygidek.

Obowiązkowe wspomnienie liturgiczne św. Marii Magdaleny zostało podniesione 10 czerwca do rangi święta, obchodzonego w Kościele powszechnym. Zmiana nastąpiła na życzenie papieża Franciszka, który chciał w ten sposób podkreślić rolę nie tylko tej świętej kobiety, która jako pierwsza przekazała światu wiadomość o zmartwychwstaniu Pana Jezusa (dlatego nazywana jest „apostołką apostołów”), ale także wszystkich kobiet w Kościele.

LIPIEC

Papież określił 4 lipca kompetencje organów zarządzających dobrami materialnymi Stolicy Apostolskiej. Chodziło o zapewnienie jasnego i jednoznacznego rozróżnienia między kontrolą a nadzorem z jednej strony, a administracją dóbr z drugiej. Dlatego Franciszek ustalił, jakie kompetencje należą do Administracji Dóbr Stolicy Apostolskiej i na czym polega kontrola i nadzór ze strony Sekretariatu ds. Gospodarki.

Konstytucja apostolska „Vultum Dei quaerere” o żeńskim życiu kontemplacyjnym. Papież postanowił 22 lipca m.in., że należy unikać naboru kandydatek z innych krajów tylko po to, „aby klasztor mógł przetrwać”. Zachęcił siostry, „aby zwracały wielką uwagę na rozeznanie powołania i duchowe, nie ulegając pokusie liczb i skuteczności” oraz przypomniał, że okres formacji wymaga długiego czasu: od 9 do 12 lat.

SIERPIEŃ

Franciszek utworzył 2 sierpnia komisję ds. przestudiowania kwestii diakonatu kobiet, zwłaszcza w pierwszych wiekach Kościoła. Jest to wynik jego spotkania z uczestniczkami Zebrania Plenarnego Międzynarodowej Unii Przełożonych Generalnych w maju 2016 r.

Reforma Kurii Rzymskiej nabiera konkretnych kształtów. Papież utworzył dwie nowe dykasterie. Pierwsza, ds. Świeckich, Rodziny i Życia, działająca od 1 września, zastąpiła dotychczasowe Papieskie Rady ds. Świeckich i ds. Rodziny. Z kolei Dykasteria ds. Integralnego Rozwoju Człowieka, rozpoczynająca swe prace 1 stycznia 2017 r., wchłonęła dotychczasowe Papieskie Rady: Iustitia et Pax, Cor Unum, ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowa oraz ds. Duszpasterstwa Migrantów i Podróżujących. Jej sekcją ds. uchodźców pokieruje osobiście Franciszek.

WRZESIEŃ

Franciszek kanonizował 4 września bł. Matkę Teresę z Kalkuty, założycielkę Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Miłości. - Niech ta niestrudzona pracownica miłosierdzia pomaga nam zrozumieć coraz bardziej, że naszym jedynym kryterium działania jest bezinteresowna miłość, wolna od wszelkiej ideologii i od wszelkich ograniczeń, skierowana do wszystkich niezależnie od języka, kultury, rasy czy religii - prosił papież.

15 września ogłoszono uzgodnienie norm Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich w sprawach dotyczących małżeństwa i chrztu dzieci. Było to konieczne z powodu nasilenia zjawiska migracji i faktu, że wierni Katolickich Kościołów Wschodnich często zamieszkują na terenach zdominowanych przez Kościół łaciński. Od tej pory małżeństwo między katolikami obrządku łacińskiego i wiernymi Kościołów wschodnich są ważne jedynie, gdy zostały zawarte przed kapłanem (a nie przed delegowanym diakonem lub świeckim, co jest możliwe w Kościele łacińskim). O przynależności kościelnej dziecka decyduje teraz nie obrządek, w którym udzielono chrztu, ale przynależność kościelna rodziców. W przypadku rodziców należących do dwóch różnych obrządków katolickich wschodnie prawo kanoniczne dotychczas faworyzowało obrządek ojca, obecnie konieczne będzie, tak jak w Kościele łacińskim, porozumienie między małżonkami.

Stolica Apostolska i Państwo Watykańskie przystąpiły 19 września do Konwencji Narodów Zjednoczonych Przeciwko Korupcji. Zobowiązuje ona m.in. do karania czynnego i biernego przekupstwa funkcjonariuszy publicznych. Główne postanowienia Konwencji są już zawarte w prawodawstwie Stolicy Apostolskiej od 2013 r.

PAŹDZIERNIK

6 października ogłoszono, że tematem XV Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów, zaplanowanego na październik 2018 r. w Watykanie będzie „Młodzież, wiara i powołanie”. Stanowić ma ono kontynuację dwóch poprzednich zgromadzeń synodalnych nt. rodziny, które odbyły się w 2014 i 2015 r. Po raz kolejny zostanie przeprowadzona ankieta. Katalog pytań stanowić będzie część dokumentu przygotowawczego, który jest dziełem Sekretariatu Generalnego Synodów Biskupów we współpracy z ekspertami. Zostanie on następnie rozesłany do wszystkich konferencji biskupich, diecezji i instytucji kościelnych.

Franciszek kanonizował 16 października siedmioro błogosławionych. Są to: Francuz Salomon Leclerc, Meksykanin Józefa Sanchez del Río, Hiszpan Emanuel Gonzáleza García, Włosi: Ludwik Pavoni i Alfonsa Maria Fusco, Argentyńczyk Józefa Brochero i Francuzka Elżbieta od Trójcy Przenajświętszej Catez.

25 października ogłoszono Instrukcję Kongregacji Nauki Wiary o grzebaniu zmarłych. Zaleca ona pochówek ciał, chociaż nie zakazuje kremacji. Domaga się natomiast przechowywania prochów na cmentarzu, a nie w mieszkaniu (chyba, że zezwoli na to ordynariusz miejsca), zakazując ich rozrzucania, a także przerabiania na pamiątki, biżuterię czy inne przedmioty. Podkreśla, że „w przypadku gdy zmarły notorycznie żądał kremacji i rozrzucenia własnych prochów w naturze z powodów sprzecznych z wiarą chrześcijańską, należy, zgodnie z prawem, odmówić przeprowadzenia uroczystości pogrzebowych”.

LISTOPAD

19 listopada Franciszek kreował nowych kardynałów. Znalazło się wśród nich 13 elektorów, którzy mają prawo wybierać papieża podczas przyszłego konklawe oraz 4 nieelektorów. Po konsystorzu Kolegium Kardynalskie liczyło 228 osób, reprezentujących 75 państw z sześciu kontynentów. Po raz pierwszy swoich przedstawicieli mają w nim: Bangladesz, Lesotho, Malezja, Papua Nowa Gwinea i Republika Środkowoafrykańska. Po kilku latach nieobecności wróciły do niego Albania i Mauritius.

20 listopada zakończyły się obchody Jubileuszu Miłosierdzia. Ich symbolicznym zwieńczeniem było zamknięcie Drzwi Świętych bazyliki św. Piotra w Watykanie. Choć jubileusz obchodzony był we wszystkich diecezjach świata, to jednak wielu katolików przybyło z tradycyjną w latach świętych pielgrzymką do Rzymu. Przechodzili oni przez Drzwi Święte (tym razem zwane Bramą Miłosierdzia) w czterech papieskich bazylikach Wiecznego Miasta. Bramę Miłosierdzia w Bazylice św. Piotra przekroczyło ponad 21,2 mln osób.

21 listopada opublikowano List apostolski „Misericordia et misera”. - Pomimo, że zakończył się Nadzwyczajny Jubileuszowy Rok Miłosierdzia, to drzwi miłosierdzia naszego serca są zawsze szeroko otwarte - stwierdził papież. Ogłosił swą decyzję, że wszyscy kapłani będą mogli zwalniać z ekskomuniki związanej z popełnieniem aborcji, że księża należący do Bractwa Kapłańskiego św. Piusa X (lefebrystów) będą mogli ważnie udzielać rozgrzeszenia, i że aż do odwołania swoją posługę pełnić będą misjonarze miłosierdzia. Ponadto Franciszek ogłosił XXXIII Niedzielę Zwykłą Światowym Dniem Ubogich.

GRUDZIEŃ

Papieski apel w sprawie zakończenia wojny w Syrii. W liście przekazanym 12 grudnia prezydentowi Baszarowi al-Asadowi Franciszek zaapelował do niego i do wspólnoty międzynarodowej o położenie kresu przemocy i o pokojowe rozwiązanie konfliktu, potępiając wszelkie formy ekstremizmu i terroryzmu, z jakiejkolwiek strony by pochodziły. Wezwał też prezydenta do zapewnienia pełnego przestrzegania prawa międzynarodowego w odniesieniu do ochrony cywilów i dostępu do pomocy humanitarnej.

Stolica Apostolska mediuje w dialogu między rządem i opozycją w Kolumbii. W Watykanie odbyło się 16 grudnia historyczne spotkanie papieża Franciszka z prezydentem Kolumbii Juanem Manuelem Santosem i jego poprzednikiem Alvaro Uribe, który jest dziś głównym przeciwnikiem porozumienia pokojowego zawartego między rządem a lewicowymi partyzantami z Rewolucyjnych Sił Zbrojnych Kolumbii. Za jego zawarcie Santos otrzymał tegoroczną Pokojową Nagrodę Nobla, lecz mieszkańcy Kolumbii odrzucili je w referendum niewielką większością głosów.

Stolica Apostolska prowadziła podobną mediację również w Wenezueli, z tym, że w rozmowach w Caracas uczestniczyli papiescy wysłannicy. Jednak negocjacje te zostały na razie zawieszone.