ks. Tomasz Jaklewicz: Minęło 50 lat od Soboru Watykańskiego II, ale wciąż trwa spór o jego interpretację. Jak można opisać strony tego sporu?

Abp Agostino Marchetto: Trzeba uwzględnić trzy poziomy. Pierwszym jest historia soboru. Moim zdaniem, nie została ona do dziś wiarygodnie opisana. Najbardziej rozpowszechnione jest opracowanie tzw. szkoły bolońskiej. Pięć tomów wydanych w kilku językach. To dzieło stworzyło de facto monopol na wiedzę historyczną o soborze. [Od red.: autorem jest prof. Giuseppe Alberigo, który akcentował tzw. ducha soboru i zerwanie Kościoła z przeszłością]. Od kilku lat pojawiają się nowe próby opracowania historii soboru w duchu tradycjonalistycznym. A zatem tu jest pierwsza trudność. Drugim poziomem jest to, co nazywamy hermeneutyką lub interpretacją soboru. Trzeba przypomnieć słynne już przemówienie bożonarodzeniowe papieża Benedykta XVI z 2005 r. do członków Kurii Rzymskiej.Papież powiedział, że pojawiły się dwie hermeneutyki, które się wzajemnie zwalczały. Pierwsza – hermeneutyka braku ciągłości i zerwania oraz druga – hermeneutyka reformy, czyli odnowienia przy zachowaniu ciągłości. Podstawą ciągłości jest Kościół, „który rośnie w czasie i rozwija się, pozostając jednak takim samym, jedynym podmiotem Ludu Bożego w drodze”.

Ale reforma z natury oznacza pewną zmianę.

Oczywiście. Papież Benedykt XVI podkreślał, że jeśli jest reforma, to musi być też jakaś zmiana. Widać tę nowość np. w soborowej deklaracji o wolności religijnej. Protestancki teolog Oscar Culmann mówił już przed soborem, że istnieje tzw. geniusz katolicyzmu, który jest istotny także dla protestantów. Polega on na wierności i ciągłej odnowie. Jeśli mówimy o rozwoju dogmatu, to nie mamy na myśli jakiegoś pęknięcia, ale ciągłość tradycji i ciągłość odnowy. Trzeci poziom sporu to recepcja soboru. Nie można jednak mówić o recepcji, jeśli brakuje jednomyślności co do hermeneutyki. Bo aby mówić o recepcji soboru, musimy umieć poprawnie interpretować sam sobór.