W zamyśle chodzi przede wszystkim o uporządkowanie treści nauczania. Nie oznacza to, że poprzedni program się nie sprawdził. Podejmujemy jednak pewne zmiany, zwłaszcza chcąc uprościć przekazywaną treść – wyjaśnia ks. Tadeusz Hrychorowicz z sekcji szkolno-katechetycznej w gliwickiej kurii.

W nowym programie układ treści będzie bardziej przejrzysty. W nauczaniu w klasach I–III uporządkowany zostanie przekaz historii zbawienia. Uczniowie, idąc do Komunii św. pod koniec trzeciej klasy, będą już zapoznani z najważniejszymi prawdami Biblii. Stary Testament będzie wyjaśniony uczniom w klasie drugiej, a Nowy w trzecim roku katechezy w podstawówce. – Chcemy ponadto zwrócić uwagę na bardziej konkretne aspekty nauczania. Mniej abstrakcji to po prostu możliwość większego zrozumienia i przyswojenia sobie treści – dodaje ks. Hrychorowicz.

Wprowadzenie nowego programu nauczania katechezy podzieli treści na partie materiału. Będą one cyklicznie rozszerzane na kolejnych poziomach kształcenia. Wraz z nowym programem do szkół trafią również nowe podręczniki. Będą one jednak wprowadzane sukcesywnie. Wraz z tym jak nowy układ nauczania obejmie klasy na poszczególnych etapach kształcenia. Ważne jest to, że niekoniecznie w całej Polsce obowiązywać będą te same podręczniki. Komisja Wychowania Katolickiego podtrzymała zasadę, według której zestaw książek służących jako pomoc nauczania ustala się na poziomie diecezji. Ma to służyć wykorzystaniu odpowiednich materiałów diecezjalnych zawartych w poszczególnych książkach.

Do komunii w klasie trzeciej

Najważniejsza zmiana w nowym programie w diecezji gliwickiej dotyczy Pierwszej Komunii świętej. Komisja Wychowania Katolickiego Komisji Episkopatu Polski ujednoliciła przygotowanie do tego sakramentu we wszystkich diecezjach w Polsce. Dotychczasowa praktyka (Komunia drugoklasistów) przestanie obowiązywać w diecezji gliwickiej w 2014 r. Oznacza to, że dzieci, które w roku szkolnym 2012/2013 rozpoczną nauczanie w klasie pierwszej,  przystąpią do Eucharystii dopiero po trzech latach katechezy, tzn. w roku 2015. Nie ulegnie zmianie bezpośrednie przygotowanie sakramentalne. Tak jak dotychczas będzie ono trwało przez jeden rok (w klasie trzeciej).

Warto wyjaśnić, że drugoklasiści w bieżącym roku szkolnym przystąpią do Komunii jeszcze w ramach starego programu. Nowy układ nauczania religii nie daje wytycznych odnośnie tzw. wczesnej Komunii świętej. To duszpasterz zdecyduje, czy konkretne dziecko będzie mogło wcześniej przystąpić do Stołu Pańskiego, tzn. przed klasą trzecią. – W naszej diecezji są tylko dwie lub trzy parafie, gdzie praktykowana jest wczesna Komunia święta – wyjaśnia ks. Adam Spałek z sekcji szkolno-katechetycznej gliwickiej kurii. – Nie jest to szerokie zjawisko, które utrudniałoby duszpasterzom prowadzenie przygotowania według nowych zaleceń – zaznacza.

Rozbieżne spojrzenia

Przesunięcie Komunii świętej do klasy trzeciej spotyka się z różnymi opiniami. – Moim zdaniem nie powinniśmy lekceważyć zagrożeń, jakie spotykają dziś dzieci – mówi ks. Benedykt Spyrka proboszcz parafii w Pokrzywnicy (diecezja opolska). – Odsuwania Komunii świętej o jeden rok nie uważam za dobry pomysł. Widzimy dziś nawał ezoteryki, magii, złych gier komputerowych, a my przecież dysponujemy orężem, które sami chcemy podać dzieciom w późniejszym terminie – wyjaśnia duszpasterz.

W diecezji opolskiej komunia trzecioklasistów jest już kilkuletnią praktyką. – Uważam, że dopuszczenie dzieci do Eucharystii rok później to przede wszystkim większa możliwość pracy z rodzicami – mówi ks. Krystian Glomb z parafii w Większycach (również diecezja opolska). – Mam więcej czasu na katechezy w parafii. Moim zdaniem praca z rodzicami jest tutaj priorytetowa. To wielka szansa zaszczepienia w tych ludziach postaw, które mogą wpłynąć na religijność młodego pokolenia. Mówię to przede wszystkim z doświadczenia przygotowywania dzieci do Komunii od ponad 40 lat – zaznacza duszpasterz.

O konieczności oddziaływania na rodziców w czasie przygotowania do Eucharystii mówi również ks. Piotr Szczygielski z Zabrza z parafii Krzyża Świętego na Janku. Wikariusz dzieli się smutnym doświadczeniem z czasu przygotowania sakramentalnego w parafii, gdzie posługuje. – Przed kilku laty ksiądz proboszcz na spotkaniach formacyjnych pytał rodziców o obecność dzieci na świątecznej Mszy św. Okazało się, że były niedziele, gdzie w Eucharystii uczestniczyło tylko 12 na 50 przygotowujących się dzieci! Najgorsze, że rodzice nie widzieli w tym nic dziwnego – mówi ks. Piotr. – To wielkie zadanie dla nas duszpasterzy, by rzetelnie pracować z rodzicami – dodaje.

Pojawiają się również takie głosy, w których akcentuje się, że kiedy do szkół obowiązkowo pójdą już sześciolatki, w trzeciej klasie dzieci znów będą miały osiem lat. Oznacza to, że Eucharystię przyjmą uczniowie w takim samym wieku, jak obecni „pierwszokomuniści”. Tak więc przesunięcie Komunii świętej do trzeciej klasy w kontekście wieku nic nie zmieni. Dzieci zostaną jedynie lepiej przygotowane. Nauczanie w klasach I–III stanowić będzie bowiem zamkniętą całość. Obejmie ona wszystkie najważniejsze elementy wiary.

Ks. Piotr Szczygielski zwraca uwagę na element praktyczny pierwszej Eucharystii w klasie trzeciej. – Nauczyciele w mojej szkole, czyli podstawówce nr 1 w Zabrzu, zwrócili uwagę, że w trzecich klasach uczniowie na Śląsku zwykle wyjeżdżają na tzw. zieloną szkołę. Plany poszczególnych placówek oświatowych i parafialny układ uroczystości trzeba będzie więc odpowiednio wcześniej konsultować – dodaje wikariusz. – Istotne jest również to, że na rodziców w klasie trzeciej spadną dwa poważne wydatki. Będą musieli w krótkim czasie przygotować uroczystość komunijną, jak również zapewnić dziecku wyjazd nad morze lub w góry – zauważa ks. Szczygielski.

Przygotowania od roku

Nowy program i związane z nim rozwiązania nie będą dotyczyły od razu wszystkich dzieci. Uczniowie czwartej klasy podstawówki, pierwszej klasy gimnazjum, szkół ponadgimnazjalnych i zawodowych nowym programem zostaną objęci dopiero w przyszłym roku lub za dwa lata. W związku z tym rodziców nie powinien chociażby martwić brak przygotowanych podręczników. Ostatecznie układ nauczania religii zgodnie z nowym układem decyzją Komisji Wychowania Katolickiego będzie obowiązywał we wszystkich klasach od 1 września 2016 roku. Warto zaznaczyć, że zmodyfikowane treści nauczania na katechezie porządkiem odnoszą się do układów innych przedmiotów w szkole.

Rodzi się pytanie, czy katecheci i księża są do zmian w nauczaniu przygotowani? – Katecheci w diecezji gliwickiej już od roku w ramach spotkań są wprowadzani w cykl zmian – mówi ks. Hrychorowicz. – Jesteśmy również otwarci na wyjaśnianie wszelkich wątpliwości w ramach pracy naszej sekcji w kurii – dodaje. Odpowiednie informacje dotyczące nowego programu nauczania katechezy zostaną również podane księżom w ramach jesiennych konferencji rejonowych.