List Piłata i watykańskie świerszczyki

Próbując odpowiedzieć na pytanie, „jak to możliwe, aby w tak często odwiedzanej i przeszukiwanej bibliotece, jak watykańska... mogło dochodzić do takich odkryć, jak znalezienie manuskryptu 'Etyki' Spinozy?”, profesor Vian zażartował: „Mamy więc uwierzyć, że Vaticana nie wie, co przechowuje, bądź wręcz przeciwnie podejrzewać, że przechowuje ona inne jeszcze tajemnice, być może mające wywrotowe znaczenie dla wiary, a ukrywane przed większością, na fali klimatu na modłę Dana Browna?”.

Wyjawił następnie: „ Spotykałem ludzi, niezupełnie naiwnych, którzy przekonani byli na przykład, że Vaticana posiada bogate zbiory dzieł pornograficznych; a wśród listów najczęściej nadchodzących swego czasu do biblioteki, były listy od tych, którzy w watykańskich zbiorach rękopisów szukali oryginału listu Poncjusza Piłata do Tyberiusza w sprawie Jezusa”.

Mówiąc o konkretnym przypadku dzieła Spinozy dyrektor działu rękopisów Biblioteki Watykańskiej przyznał, że „elementy pozwalające na dokonanie tego odkrycia były zasadniczo znane, widoczne, na oczach wszystkich od dłuższego czasu”.

Potrzebna jednak była jeszcze, jak to określił, „inteligentna lektura”. Na zakończenie swego wystąpienia, prof. Paolo Vian zachęcił do odwiedzania bibliotek i archiwów... przeznaczajmy coraz więcej czasu na fizyczną obecność, można by powiedzieć na działania w terenie, w miejscach pamięci.

Wówczas biblioteki i archiwa ukażą rzeczywiście swoje tajemnice, odmienne od tych, które wyobraża sobie Dan Brown, zazdrośnie strzeżonych przed większością przez wąską kastę ich depozytariuszy z bractwa iluminatów, są bowiem, po prostu, tym, czym ukazują się pokornemu i upartemu badaczowi, który potrafi jeszcze czytać, porównywać, zestawiać i myśleć”.