Hołownia o nieodpłatnych gruntach dla Kościoła

W czwartek marszałek Hołownia przedstawił na konferencji prasowej w Sejmie dane z raportu Najwyższej Izby Kontroli "Finansowanie kościołów i innych związków wyznaniowych oraz niektórych związanych z nimi podmiotów przez wybrane jednostki publiczne". Kontrola dotyczyła lat 2021 - 2023. Marszałek zlecił ją w marcu ub. roku; trzyletni zakres kontroli wynikał z fizycznych możliwości NIK-u do zbadania - podkreślił Hołownia.

Wyjaśniając powód zlecenia przeprowadzenia kontroli zaznaczył, że było to powodowane, tym, o czym mówi od pięciu lat, od kiedy jest w polityce. "Czyli chęcią uporządkowania spraw, które w Polsce nie są uporządkowane" - mówił. "Ponieważ jestem państwowcem, postanowiłem zacząć rozwiązywać ten problem, a rozwiązać problem można tylko wtedy, jeżeli ma się precyzyjnie napisaną diagnozę" - dodał Hołownia.

Odnosząc się do raportu NIK, marszałek wskazał, że przepływ finansowy z latach 2021 - 2023 między państwem a kościołem wyniósł blisko 17,5 mld zł, z czego ok. 95 proc. środków otrzymał Kościół katolicki i organizacje z nim związane (16,5 mld zł). Z tej kwoty 6 miliardów zł to wynagrodzenia dla nauczycieli religii, prawie 2 mld zł wynika ze zwolnień podatkowych i darowizn, a kolejne 6 miliardów kościoły otrzymały w formie dotacji.

"Raport pokazuje, że w tych latach dochodziło dość regularnie do omijania trybu konkursowego w przydzielaniu środków z budżetu państwa na rzecz kościoła (...). Szczególnie dotyczy to rezerwy, która była w dyspozycji Prezesa Rady Ministrowa - wówczas Mateusza Morawieckiego" - powiedział Hołownia.

Marszałek wskazał, że w latach 2021-2023 Kościołowi katolickiemu i instytucjom z nim związanym przydzielono około 160 dotacji na kwotę ok 200 mln zł, a 106 z nich odbyła się poza trybem konkursowym.

Jak dodał, w 15 z 18 badanych przez NIK dotacji przekazanych przez KPRM "nie było przesłanek do zastosowania trybu pozakonkursowego". "Raport NIK pokazał wyraźnie, że potrzebne jest wprowadzenie mechanizmów weryfikacji" - stwierdził Hołownia. "To jest sytuacja, którą ewidentnie trzeba uszczelnić. Proszę to traktować jako ostrzeżenie, a nie jako propozycję" - podkreślił.

"NIK stwierdza, że KPRM udzielał dotacji również w takich sytuacjach, jak przeprowadzenie pierwszego etapu budowy Warmińsko-Mazurskiego Centrum Szermierki i Kultury Fizycznej, albo wykonanie konstrukcji oranżerii w Ośrodku Wypoczynkowo-Rehabilitacyjnym w Myczkowcach pod kątem montażu przyziemnych paneli fotowoltaicznych oraz szerokie wykorzystanie do edukacji ekologicznej pod kątem flory rodzinnej jak i roślin z basenu Morza Śródziemnego" - wymienił Hołownia. Dodał, że "takich przykładów w tym raporcie jest więcej".

Wśród działań wzbudzających wątpliwości marszałek Sejmu wymienił też m.in. wspieranie organizacji kościelnych przez Lasy Państwowe. Jak powiedział, w latach 2021 - 2023 na cele promocyjne wydano niemal 8 mln zł.

"Wydatki otrzymała między innymi fundacja Lux Veritatis na produkcję i emisję promocyjną edukacyjnych audycji telewizyjnych na antenie telewizji Trwam, było to ponad 730 tysięcy zł. Lasy państwowe finansowały też studia podyplomowe pracowników w Akademii Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu, to prawie pół miliona złotych" - wskazał marszałek Sejmu. "NIK ocenia, że ponad 50 proc. tych darowizn zostało dokonanych z naruszeniem przepisów, dlatego że nie wpisywały się w cele związane z pożytkiem publicznym" - podsumował.

Hołownia powiedział też o utrzymywanych z budżetu państwa kapelanach, których liczba w badanym okresie "wzrosła o 13 proc., o ponad 150 etatów". Podkreślił, że chodzi głównie o kapelanów w szpitalach i jednostkach opieki zdrowotnej, ale nie tylko.

"Jestem w stanie absolutnie zrozumieć, że służby mundurowe muszą mieć swoich kapelanów. Tam pełni się służbę związaną z bardzo poważnymi elementami, czasami życiem, śmiercią. Jestem w stanie to zrozumieć, ale nie rozumiem, po co są kapelani w Krajowej Administracji Skarbowej. Nie wiem, po co tego rodzaju działalność w Lasach Państwowych" - powiedział.

Marszałek Hołownia poruszył też temat Funduszu Kościelnego i rekompensaty za majątki utracone przez Kościół na ziemiach utraconych na wschodzie.

"Po prostu tam stracili, to tutaj dostaną w pieniądzach składki na ubezpieczenie społeczne. Tak to było wymyślone, tak to działa. Ale działa też mechanizm ustawy uchwalonej na moment przed demokratyczną zmianą w Polsce, jeszcze przez komunistyczny rząd, która stanowi, że te osoby prawne Kościoła Katolickiego, które po 8 maja 45 roku podjęły działalność na tzw. Ziemiach Odzyskanych, mogą mieć przekazane nieodpłatnie grunty rolne" - powiedział Szymon Hołownia.

Hołownia podkreślił, że 80 lat po II wojnie światowej "powinniśmy powiedzieć stop temu procesowi". Przywołał dane, wedle których w latach 2021 - 2023 wciąż przekazywane były Kościołowi ziemie na podstawie podanych przepisów. Chodzi o 144 hektary nieruchomości.

Marszałek Sejmu zapowiedział, że złoży inicjatywę ustawodawczą uchylającą art. 70a ustawy o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w RP. "Pytam: ile jeszcze tych mechanizmów potrzebujemy?" - podkreślił.

"Myślę, że to nie ma wiele wspólnego ze sprawiedliwością społeczną" - dodał. Jak zaznaczył, ten przepis "nie ma racji bytu". "Te ziemie od dawna są polskie, te ziemie nie potrzebują już tego rodzaju mechanizmów" - stwierdził. Według marszałka sam Fundusz Kościelny powinien zostać docelowo zlikwidowany, jednak w sposób niekrzywdzący tzw. kościołów mniejszościowych.

Szymon Hołownia zapowiedział, że zleci przeprowadzenie kolejnej kontroli. Ma ona dotyczyć wspierania Kościoła przez spółki skarbu państwa.

Od redakcji Wiara.pl

Niech za komentarz posłuży to, co napisał w odpowiedzi na tezy marszałka Hołowni na Twitterze senator Marek Pęk. Bo to sprowadza na ziemię tezy o wielkich transferach państwa na rzecz Kościoła.

Kościół Katolicki w Polsce prowadzi:
Dla dzieci i młodzieży obciążonych ubóstwem: 92 domy dziecka,
27 domów matki i dziecka,
27 burs,
378 świetlic terapeutycznych,
30 centrów interwencji kryzysowej,
105 podwórkowych klubów,
257 ośrodków kolonijnych,
21 telefonów zaufania
65… https://t.co/3HbFdj1VYL

— Marek Pęk (@Marek_Pek) 15 maja 2025