Chrześcijański tatuaż ze średniowiecznej Nubii

Niezwykle rzadki średniowieczny tatuaż religijny odkryli na cmentarzysku w sudańskim Ghazali naukowcy z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej im. Kazimierza Michałowskiego UW (CAŚ UW). To dopiero drugi przypadek tatuowania ciała znany ze średniowiecznej Nubii.

Podobny do nubijskiego tatuażu symbol na kamieniu z Syrii TyB / CC 2.0

Jak informują przedstawiciele UW, w Ghazali znajduje się jeden z najlepiej zachowanych średniowiecznych kompleksów monastycznych w Sudanie. Stanowisko leży w regionie Wadi Abu Dom na pustyni Bayuda, w Prowincji Północnej, około 20 km od współczesnego miasta Karima.

W latach 2012-2018 polsko-sudańska ekspedycja archeologiczna z CAŚ UW pod kierunkiem prof. Artura Obłuskiego badała tam średniowieczny klasztor chrześcijański (datowany na VII-XIII w.) oraz cztery cmentarzyska, na których znajdowały się łącznie setki grobów.

Pochodzący z nich materiał biologiczny (kości) poddawany jest obecnie szeregom testów przez zespół dr. Roberta J. Starka z CAŚ UW. Badacze chcą w oparciu otrzymane wyniki odtworzyć pochodzenie i warunki życia pochowanych w tym regionie ludzi.

Jednym z najciekawszych, niedawnych odkryć w obrębie omawianego stanowiska jest tatuaż na prawej stopie jednej z osób pochowanych na cmentarzu w Ghazali. Został zidentyfikowany dzięki fotografii wielospektralnej i badaniom prowadzonym w Pracowni Bioarcheologicznej CAŚ.

"To było spore zaskoczenie, gdy nagle podczas dokumentowania kolekcji z Ghazali zobaczyłam coś, co wydało mi się tatuażem. Początkowo nie byłam przekonana, ale kiedy obrazy zostały komputerowo przetworzone, tatuaż stał się wyraźnie widoczny, co rozwiało początkowe wątpliwości" - opowiada cytowana na stronie uczelni Kari A. Guilbault, która prowadziła te badania w związku ze swoją pracą doktorską.

Tatuaż przedstawia greckie litery "alfa" i "omega" oraz chrystogram, czyli symbol łączący greckie litery "chi" i "rho" - tworzące monogram imienia Chrystusa. Symbolem Chrystusa są zresztą także wspomniane wyżej litery "alfa" i "omega", stanowiące początek i koniec alfabetu greckiego i nawiązujące do tego, że dla chrześcijan Bóg jest początkiem i końcem.

Zdaniem autorów odkrycia zidentyfikowanie tatuażu z Ghazali pociąga za sobą liczne pytania - zarówno na temat sztuki tatuowania, jak i symboli wiary w średniowiecznej Nubii.