Katolik w Europie

Wielki Post to czas naszej wewnętrznej batalii z grzechem, zniewoleniami. I czas, kiedy zastanawiamy się nad tym, kim jesteśmy, jacy mamy być.

Dr Jan Olbrycht jest posłem do Parlamentu Europejskiego, członkiem Zarządu Grupy EPL-ED w Parlamencie Europejskim oraz wiceprzewodniczącym polskiej delegacji w EPL-ED. Jest wiceprzewodniczącym Komisji Rozwoju Regionalnego i członkiem Komisji Kontroli Budż

Szersza debata o tym, jaka ma być Europa – i my w Unii Europejskiej – towarzyszy też dzisiejszym sporom o konkretne rozwiązania problemów gospodarczych czy politycznych wewnątrz Unii.

Laicka Europa to stereotyp, a choć antychrześcijańskie nastawienie wydaje się dominować, wcale nie jesteśmy skazani na klęskę – uważa poseł Jan Olbrycht z Cieszyna. I przyznaje, że wygrać bywa bardzo trudno.

W Parlamencie Europejskim zasiadają obok siebie przedstawiciele bardzo odmiennych opcji ideowych, bardzo często mocno odległych od systemu wartości chrześcijańskich. Są komuniści, są socjaliści i zróżnicowana ideowo grupa zielonych – od lewicowych po związanych z tzw. ruchem pastorów z byłej NRD. – Bywa więc, że na organizowanych systematycznie spotkaniach ekumenicznych spotykam właśnie zielonych, choć na zewnątrz są oni postrzegani jako grupa lewicowa. Ten prosty podział na wierzącą prawicę i niewierzącą lewicę jest w generalnych zarysach prawdziwy, ale w indywidualnych sytuacjach bywa już różnie. Na przeciwległym skrzydle są ugrupowania skrajnie prawicowe, a pomiędzy nimi – partie liberalne i najliczniejsza w PE grupa chrześcijańskich demokratów – Europejska Partia Ludowa (Chrześcijańscy Demokraci) i Europejskich Demokratów (EPL-ED)

Chrześcijanie w polityce
W grupie politycznej skupiającej rodzinę europejskich partii chrześcijańsko-demokratycznych są tu również partie związane z poszczególnymi wyznaniami chrześcijańskimi – katolickie CDU i ewangelickie CSU, są tu protestanci holenderscy, szwedzcy, anglikanie. W Parlamencie dołączyli do tej grupy eurosceptycy, m. in. brytyjscy konserwatyści czy Czesi związani z ODS – nie podejmujący spraw religijnych czy kwestii wartości w swoich programach.
Szukając odpowiedzi na pytanie, co dalej z Europą, EPL-ED postanowiła wypracować swoje programowe podstawy w postaci dekalogu, obejmującego dziesięć najważniejszych dla Europy zagadnień. Jako podstawowy punkt przyjęta w nim została ochrona silnych wartości. Kolejne to m. in. kwestia współpracy transatlantyckiej, pogłębianie współpracy z sąsiadami Unii, rozwijanie innowacyjności, gospodarki opartej na wiedzy, stabilizacja systemu finansowego, wypracowywanie własnych dochodów przez Unię, walka z terroryzmem i zorganizowaną przestępczością, rozwijanie wspólnej polityki imigracyjnej, większa solidarność między państwami UE. Zadanie szczegółowego opracowania punktu poświęconego ochronie silnych wartości otrzymał poseł Olbrycht.

– Wyszedłem z założenia, że zachowanie UE musi być przewidywalne, musi wynikać z jasnych i czytelnych zasad, akceptowanych zawsze i określających europejską tożsamość. Z nich powinno wypływać działanie. Skoro jesteśmy ludźmi wierzącymi, to nie ulega dla nas wątpliwości, że wartości mają charakter obiektywny: pochodzą od Boga i nie da się ich jakoś wypracować w toku negocjacji. Są uniwersalne, nie tyle dlatego, że się je powszechnie stosuje, ale raczej z powodu powszechnego poczucia, że należy ich przestrzegać – tłumaczy.
Debata nad dokumentem była pouczającym doświadczeniem. Udało mu się wprowadzić w tym programie jako wstępny zapis, że to chrześcijaństwo daje Europie koncepcję człowieka głęboko osadzonego w wartościach, według której godność człowieka jest wartością centralną. Ale już nie było zgody na sformułowanie, że godność ta wynika z faktu stworzenia na obraz i podobieństwo Boga.

Wiele czasu spędził na rozmowach z prof. Rocco Buttilione, który twierdził, by raczej skupić się na akceptacji samych wartości, unikając kłótni na temat ich pochodzenia. Prof. Buttilione przestrzegał przed upieraniem się przy słowach, które mogłyby ludzi dzielić – i przypominał, że nie wolno rezygnować z treści chrześcijańskich. – Ale i uświadamiał, że naszą misją nie jest wygrywać, ale wpływać na myślenie, kształtować sumienia – wspomina Jan Olbrycht.

Dekalog demokracji
– Sięgając do społecznej nauki Kościoła spróbowałem określić ten podstawowy zestaw wartości, które w naszym życiu społecznym powinny być nienaruszalne: godność osoby ludzkiej, wolność, pokój, sprawiedliwość i solidarność.

Prezentując te wartości podkreślałem, że warunkiem podstawowym jest uznanie ich wszystkich równocześnie. To nie jest luźny zestaw, z którego można sobie coś wybrać. Nie jest też obojętna kolejność, w jakiej zostały wymienione: bo każda z nich jest istotna, ale centralne miejsce zajmuje wśród nich godność człowieka, bo ze względu na nią konieczne jest poszanowanie wolności i pokój, i sprawiedliwość… Tak pojawił się zapis, że ochrona praw człowieka jest konsekwencją ochrony ludzkiej godności, a kiedy UE deklaruje poszanowanie godności ludzkiej, oznacza to ochronę życia człowieka. W związku z tym kara śmierci jest nie do zaakceptowania, podobnie jak jakikolwiek atak na życie człowieka. UE chroni wolność grup, w tym również mniejszości, chroni przed dyskryminacją, także w sferze religii.

Godność wymaga też wsparcia dla rodziny, bo w niej pojawia się życie, ona gwarantuje człowiekowi rozwój osobowy – i to rodzina jest odpowiedzialna za wprowadzenie młodego człowieka w świat wartości i zasad życia społecznego. Dlatego zadaniem Unii jest też ochrona wolności rodziny i jej prawa do wychowania własnych dzieci.

– Mimo różnicy zdań udało się przeforsować w tym dokumencie definicję rodziny i małżeństwa jako związku kobiety i mężczyzny. Protestowali zwłaszcza Skandynawowie. Mówili o nowych związkach, jakie stały się popularne ostatnio, a ja odpowiadałem, że to rzeczywiście formy życia społecznego, ale w żadnym wypadku nie można ich uznać za rodzinę. Po długich debatach moi adwersarze uznali, że nie ustąpię jako autor tego tekstu – i takie jego brzmienie zostało przyjęte.

Trudny sukces?
Program chrześcijańskich demokratów nie jest oficjalnym dokumentem Unii, ale już dla członków tej frakcji parlamentarnej – po przyjęciu go – stał się podstawą wypracowywania stanowisk w kolejnych debatach na forum PE. – I to już jest sukces, bo dzięki zawartym tam zapisom już inaczej toczą się kolejne nasze dyskusje – uważa Jan Olbrycht.

Kilka tygodni temu opracowywano stanowisko Unii na temat ochrony przed dyskryminacją, skupiając się głównie na osobach niepełnosprawnych. Gdy lewica proponowała wpisać w dokument także mniejszości seksualne, część chrześcijańskich demokratów początkowo gotowa była poprzeć wniosek, ale w trakcie dyskusji przekonał ich argument niezgodności takiego zapisu z przyjętym właśnie programem. – Wprawdzie w ostatecznym głosowaniu chadeckie stanowisko i tak przegrało, ale stoczyliśmy walkę i ślad po niej pozostał – choć na razie w sumieniach. Mówiliśmy głośno o tym, co powinno być ważne. I myślę, że udało się przypomnieć, że istnieje system wartości, których nie wolno naruszać. To było zaskoczenie dla lewicowych środowisk, którym wydawało się, że nie będę musiały do nich wracać.

– I okazuje się, że coraz więcej osób odważa się podjąć tę dyskusję, a człowiek, który nie boi się przyznać, że stoi na gruncie tych wartości i za nic nie zmieni stanowiska, ale nie chce też nikogo atakować czy prześladować, jest traktowany z szacunkiem. Kluczową sprawą jest chyba odwaga, by dać świadectwo. Trzeba postępować zgodnie z chrześcijańskimi wartościami w debacie i codziennym życiu.

Próbujmy się spotkać
– Czy polscy politycy mają do spełnienia szczególna misje wobec laickiej Europy? Nie chodzi tu o jakieś demonstracje, czy ostentacyjne pouczanie innych, ale przychodząc z kraju katolickiego powinni swoim zachowaniem pokazywać, jakiego systemu wartości bronią i czego się nie wyrzekną. I niedopuszczalne jest, by na przykład głoszone chrześcijańskie poglądy na małżeństwo i rodzinę stały w sprzeczności z prywatną postawą polityka – uważa Olbrycht. Bo trzeba być prawdziwym. I mieć pokorę, być gotowym na spotkanie innych.

– I myślę, że nie jesteśmy tu wcale osamotnieni. Są w PE ludzie, których widywałem na organizowanych regularnie spotkaniach ekumenicznych, a także na Mszach św., choć w trakcie debat nie dawali nigdy poznać po sobie, że chrześcijaństwo jest im bliskie. Kiedy podczas Mszy św. stoimy obok siebie i przekazujemy sobie znak pokoju, to daje nadzieję, że również w tej politycznej debacie uda się nam nawiązać porozumienie.

Jest pełen nadziei, że tych osób będzie przybywać i im więcej będzie osób, które aktywnie będą występować w obronie wartości, tym liczniejsza będzie grupa takich, którzy ich poprą, zdecydują się wyjść z cienia. Wbrew silnym środowiskom antychrześcijańskim, które nie mają przewagi liczebnej, ale zdobywają większość w głosowaniach. Teraz toczy się batalia o sprawy podstawowe – i trzeba w niej uczestniczyć.

– A budujące bywają drobiazgi – mówi poseł Olbrycht. – Kiedy w PE zarządza się minutę ciszy dla uczczenia czyjejś śmierci, sporo osób na zakończenie robi znak krzyża – bo właśnie wykorzystało tę chwilę na modlitwę za duszę zmarłego.

***
Chcą Boga

Bożena Rogolińska z Bielska-Białej, dyrektor Zespołu Szkół im. Lelewela w Brukseli:
– Jestem tu w Belgii od 10 lat. I z pewnością mogę tu być sobą, choć wiele mnie od belgijskich sąsiadów różni. Jednym z takich punktów jest stosunek do tradycji religijnej. Chociaż większość Belgów deklaruje katolicyzm, kościoły belgijskie są puste, a modlitwa w nich przypomina bardziej radosne spotkanie z ludźmi niż z Bogiem. Dlatego w Brukseli chodzę na ogół do kościoła razem z Polakami. To, co poza kościołem, jest w Belgii prawie zupełnie zlaicyzowane. W niedziele moi sąsiedzi myją samochody, sprzątają. Czy w ich rozmowach jest jednak miejsce dla spraw ważnych, także dla Boga? Myślę, że tak. Kiedy syn znajomych stracił w wypadku kolegę, znaleźli czas na wiele godzin rozmów z chłopcem…

Ks. Wiesław Matusik, proboszcz w San Elpidio we Włoszech:
– Pracowałem jako duszpasterz w Czechach i we Włoszech. Dobrze znam sytuację w Holandii. I choć w każdym środowisku są inne trudności z realizacją chrześcijańskiego powołania, okazuje się że wszędzie jest ono możliwe. I wszędzie daje człowiekowi żyjącemu blisko Boga ogromną satysfakcję. Bywają środowiska, gdzie bycie katolikiem wymaga szczególnej odwagi, ale są też ludzie, którzy tak samo jak my pragną Bożego ładu i gotowi są domagać się poszanowania Bożych praw.