U stóp zamku

Agata Combik

publikacja 14.07.2009 10:49

Pelikany i płonące serca, róże i lwy, kościotrup wypuszczający orła z klatki, sztuczne ognie i niezapominajki... Tajemnicę życia i śmierci można wyrażać na setki sposobów. Kto nie wierzy, powinien zajrzeć do krypty w kościele pw. św. Jana Apostoła i Ewangelisty w Oleśnicy.

U stóp zamku Foto: Agata Combik, Bazylika pw. św. Jana Apostoła i Ewangelisty w Oleśnicy

Krypta zwana wirtemberską, otwarta w 2003 r. staraniem ks. inf. Władysława Ozimka, zawiera sarkofagi z ciałami niektórych członków książęcej rodziny Wirtembergów, która panowała nad księstwem oleśnickim w XVII i XVIII w. Ich rodzinne mauzoleum, ufundowane przez księcia Chrystiana Ulryka I, to nie tylko unikatowy zabytek, ale niezwykłe miejsce zadumy nad przemijaniem.

O śmierci z nadzieją
Sarkofagi ułożone są w określonym porządku. Te z przedstawieniami kolorowych kwiatów należą zwykle do dzieci. Namalowana na jednym z nich malutka księżniczka Fryderyka Krystyna bawi się w rajskim ogrodzie w otoczeniu aniołków. Na sarkofagu Eleonory Amoeny widać... fajerwerki – obraz ludzkiego życia, które trwa tak krótko, jak blask sztucznych ogni. Gdzie indziej przedstawiono Śmierć zabierającą malca leżącego na łóżku, a dalej Chrystusa trzymającego dzieci na rękach. Rzeźby pelikanów karmiących swe młode własną krwią to prawdopodobnie nawiązanie do ofiarnej, matczynej miłości nieboszczki. Postać uzbrojonego Marsa przypomina o umiłowaniu przez zmarłego rycerskiego rzemiosła. Na sarkofagu Sylwiusza Nimroda (pierwszego przedstawiciela dynastii na oleśnickiej ziemi) Śmierć, ukazana jako kościotrup, dwoi się i troi – łamie rogi jelenie, unosi chorągiew, trzyma ryby w sieci, wypuszcza orła z klatki, ścina drzewo.

Wiele z tych symboli nawiązuje do elementów herbu księcia. Niektóre ukazują stratę jaką poniosła Oleśnica poprzez śmierć władcy (obraz zaćmienia słońca nad miastem), oczekiwania związane z jego potomstwem (młode drzewka przy ściętym pniu). Sarkofagi, pokryte często biblijnymi cytatami, niosą myśl o grozie śmierci i bólu rozstania, ale przebija z nich zawsze nadzieja zbawienia.



Historia i tajniki mauzoleum, opisane w pracy Wojciecha Mrozowicza, „Krypta wirtemberska w kościele zamkowym”, rzucają światło na szczególny stosunek dawnych mieszkańców miasta do tajemnicy śmierci (jeden z nich założył nawet Zakon Trupiej Czaszki, którego członkowie mieli przypominać ludziom o nieuchronności odejścia z tego świata). Świadczą o tym choćby dawne zwyczaje pogrzebowe – np. budowany przy najbardziej uroczystych pochówkach tzw. castrum doloris (namiot żałobny, obóz żalu).
Nie tylko podziemia
Wizytę w Oleśnicy warto złożyć nie tylko ze względu na kryptę. Już sama bazylika pw. św. Jana Apostoła i Ewangelisty kryje w sobie mnóstwo innych skarbów – bogato zdobiony ołtarz główny, loże książęcą i kaznodziejską, jedną z najcenniejszych w tej części Europy ambonę, kunsztownie zdobione empory, organy z rzeźbą muzykującego króla Dawida.

Warto zobaczyć także m.in. barokowy kościół pw. Świętej Trójcy. W rekonstrukcji jego wyglądu pomogły archiwalne materiały, udostępnione przez siostrę przedostatniego proboszcza katolickiej parafii oleśnickiej przed wojną. Dzieje poszczególnych świątyń parafii pw. św. Jana Apostoła, historia żmudnej pracy przy ich konserwacji, intensywnie prowadzonej staraniem proboszcza, a także rozwoju parafialnej wspólnoty to materiał na niejedną książkę. I rzeczywiście kilka takich prac, dostępnych w parafii, powstało – oprócz wspomnianej książki W. Mrozowicza, także publikacja pod red. ks. W. Ozimka, „Parafia pw. Św. Jana Apostoła w Oleśnicy. Konserwacja kościołów” oraz opracowanie – pod red. ks. W. Ozimka i ks. Z. Jaroszka – poświęcone historii i bogatemu życiu parafii. – Przeglądając kroniki, słuchając ludzi pamiętających czasy tuż po wojnie, chciałem choćby w części uwiecznić wspomnienia, ukazać zaangażowanie poszczególnych osób – mówi proboszcz. I dodaje, że planowana jest także następna książka, ukazująca szerzej działalność ludzi świeckich.

U św. Jana
W lipcu i sierpniu bazylika jest otwarta codziennie od 12.00 do 18.00. W pozostałych miesiącach, aby zwiedzić dokładnie kościoły – a także, by zajrzeć do krypty – należy skontaktować się z proboszczem parafii pw. św. Jana, tel. 071/ 314 21 42.