Burzliwy pontyfikat

Grzegorz, znany później jako papież, urodził się ok. 1020 roku w Italii. W młodym wieku wstąpił do klasztoru Benedyktynów w Rzymie, gdzie otrzymał wykształcenie typowo monastyczne. Wkrótce przyjął niższe święcenia i został sekretarzem papieża Grzegorza VI, któremu towarzyszył na wygnaniu do Kolonii. Po jego śmierci udał się do słynnego opactwa w Cluny. Papież Leon IX wezwał go do Rzymu, udzielił mu święceń subdiakonatu i powierzył opiekę nad majątkiem Kościoła rzymskiego. Po śmierci papieża Aleksandra II został wybrany na jego następcę. 30 czerwca 1073 roku odbył się uroczysty ingres do Bazyliki św. Piotra, gdzie miała miejsce konsekracja. Hildebrand przybrał imię Grzegorz VII.

Charakterystyczne rysy pontyfikatu
W swoim nauczaniu Grzegorz podkreślał, że Kościół katolicki został założony przez Chrystusa, a każdy papież jako następca św. Piotra pełni w nim funkcję zasadniczą - tylko on ma prawo ustanawiania biskupów w całym Kościele, on też może rozstrzygać sporne kwestie. Swą władzę rozumiał jednak dość szeroko: jego zdaniem, dotyczyła ona również spraw świeckich w aspekcie ich zgodności z nauką Bożą.

Papież Grzegorz VII znany był z rygorystycznej postawy w kwestii celibatu. Apelował do wiernych, by nie przyjmowali sakramentów od księży żonatych, oraz od tych, którzy splamili się jakimkolwiek występkiem.

Burzliwe lata konfliktu
Postawa Grzegorza wobec władzy świeckiej w kwestii tzw. inwestytury musiała doprowadzić do konfliktu z władcami świeckimi, a nawet z wieloma biskupami, którzy byli przez nich mianowani. Szczególnie silna opozycja powstała we Francji i w Niemczech. Sytuację zaostrzył dekret papieża, nakazujący świeżo mianowanym biskupom udanie się do Rzymu i złożenie przysięgi na wierność papieżowi. Wprowadzenie w życie tego postulatu oznaczałoby ograniczenie władzy króla. Henryk IV - który zabiegał o tytuł cesarza - nie miał zamiaru zastosować się do żądań papieża; w 1075 roku mianował kilku biskupów i opatów. Papież zaprotestował, grożąc ekskomuniką mianowanym duchownym. W odpowiedzi król zwołał synod do Wormacji (1076), na którym ogłoszono depozycję Grzegorza VII.

Papież zwołał synod w Rzymie (14 lutego 1076) i rzucił klątwę na króla, a mianowanym przez niego dostojnikom kościelnym zabronił wykonywania ich funkcji. W 1076 roku w Trebur książęta niemieccy orzekli, że nie będą uznawać Henryka za swego zwierzchnika, jeśli nie uwolni się od klątwy. Postanowiono też nad królem urządzić sąd, na który zaproszono papieża. Grzegorz ruszył w podróż do Niemiec.