Cieszyńska misja

Kiedy w XVIII wieku, wskutek tzw. wojen śląskich między Austrią i Prusami, ta część diecezji wrocławskiej znalazła się poza państwem pruskim, w obrębie monarchii austriackiej, konieczne okazało się powołanie odrębnej administracji dla tych terenów. Zadanie to spełniał utworzony przez biskupa wrocławskiego w 1770 r. generalny wikariat w Cieszynie – z generalnym wikariuszem, biskupim konsystorzem, a także powoływanym od 1891 r. kanclerzem generalnego wikariatu.

Wikariusze generalni

W gronie kolejnych 10 generalnych wikariuszy znalazł się m.in. ks. dr Mateusz Opolski – znany obrońca praw Polaków w Księstwie Cieszyńskim, który już jako proboszcz w Bielsku w latach 30. XIX wieku wprowadzał język polski do szkół ludowych, a jako wikariusz generalny w 1845 r. założył polską bibliotekę w ołomunieckim seminarium duchownym, by księża mający w przyszłości pracować na terenie Śląska Cieszyńskiego znali język swoich parafian. Wikariuszem generalnym był urodzony w Cieszynie bp Franciszek Śniegoń – pierwszy i jedyny wikariusz, który otrzymał sakrę biskupią. Ostatni na tym urzędzie ks. Jerzy Kolek, mianowany w 1902 r., zakończył swoją posługę w listopadzie 1925 r., przekazując całość spraw i akt do diecezji śląskiej na ręce biskupa nominata ks. dr. Augusta Hlonda.

W II Rzeczypospolitej

W 1920 r. Śląsk Cieszyński został podzielony między Rzeczpospolitą a Republikę Czechosłowacką, co oznaczało także podział struktur kościelnych. Część wcielona do Czechosłowacji otrzymała odrębną administrację. W tych warunkach w 1921 r. kanclerzem mianowany został ks. Wilhelm Kasperlik, wówczas proboszcz w Dziedzicach. Kiedy w 1922 r. powstała administracja apostolska dla polskiej części Górnego Śląska, a trzy lata później diecezja śląska, polski Śląsk Cieszyński znalazł się w jej obrębie. Ostatni kanclerz cieszyńskiego wikariatu – ks. Kasperlik – został wikariuszem generalnym w Katowicach, sprawując też m.in. funkcję oficjała Sądu Biskupiego.

Nie było to jednak ostateczne zamknięcie dziejów wikariatu. Po zajęciu Zaolzia przez polskie wojsko w 1938 r. został wikariuszem generalnym dla dekanatów: cieszyńskiego, skoczowskiego, strumieńskiego i bielskiego oraz dla zaolziańskiej części Śląska Cieszyńskiego. Odważnie pełnił tę funkcję oficjalnie do 1940 r., kiedy władze niemieckie, próbując pozbawić Śląsk Cieszyński kontaktu z diecezją w Katowicach, nakazały przeniesienie tych terenów ponownie pod jurysdykcję arcybiskupa wrocławskiego. Tymczasem ks. Kasperlik, upoważniony do tego przez bp. Adamskiego na wypadek wojny, nadal pozostał w Cieszynie – już jako jego tajny wikariusz generalny dla Śląska Cieszyńskiego. Zmarł w 1958 r w Cieszynie.